De dichter en de zee

Reden genoeg om een bezoek aan zijn land in te zetten met een pelgrimage langs twee van zijn ietwat (zeg maar heel wat) excentriek ingedeelde huizen.

Dat ik Frederik enthousiast kreeg om mee te gaan, had onder andere te maken met een film over de dichter die we samen gezien hebben. Bijna drie jaar geleden gingen Fred en ik op onze derde date (ooooh). Culturo die ik ben (of toch mezelf inbeeld te zijn), nam ik hem mee naar cinema Studio Skoop. Op het programma: een Chileense film van cultregisseur Pablo Larraín, die ik al kende van (ja, ik kijk rare films) een film over een nogal gewelddadige fan van het cultpersonage Tony Manero (tevens de titel van de film), aka John Travolta in Saturday Night Fever.

Deze keer heette de film Neruda en was het hoofdpersonage niemand minder dan de Chileense Nobelprijswinnaar.

Alhoewel. Het échte hoofdpersonage van de film was een detective (gespeeld door Gael García Bernal) die de dichter achternazit omwille van zijn politieke (socialistische) voorkeuren. De film draait vooral rond die achtervolging.

Neruda zelf wordt afgebeeld als een notoir Bacchusfiguur die met een glas wijn in elke hand ‘de meest trieste verzen deze nacht wil schrijven’ (quiero escribir los versos más tristes esta noche), een zin die ik later terugvond in mijn exemplaar van zijn dichtbundel Veinte Poemas de Amor y una Canción Desesperada. En nadien tot vervelens toe bleef citeren als een mislukte serenade.

De voorstelling was niet zo’n succes. (De serenade evenmin.)

‘Had ik dit allemaal maar geweten voor ik die film zag’, zei Fred na afloop van ons bezoek aan het eerste huis, La Sebastiana, op de heuvels van Valparaíso. ‘Dit’, dat was de vele, veelal kleurrijke uitleg die we kregen via de audiogids tijdens ons bezoek.

Al snel werd duidelijk dat het beeld van Neruda als Bacchusfiguur niet vergezocht is. In elk van zijn huizen had de dichter een eigen bar, waarachter enkel hij mocht plaatsnemen. Hij at (en dronk) niet graag alleen, dus nodigde hij tweemaal per dag zijn vrienden uit. Die bedotte hij door zich elk feestje tot soms driemaal toe te vermommen.

Tot een kot in de nacht serveerde hij zijn vrienden rode wijn (zijn favoriet), whisky (nog een favoriet) of punch (allesbehalve zijn favoriet). Helaas hadden de gasten een probleem als ze door al die alcohol dringend moesten plassen. De roze deur naar zijn toilet, net naast de bar, was enkel voor durvers, zo stelde de stem in onze audiogids. Met recht en reden: die deur was namelijk volledig doorzichtig.

Voor het tweede huis van de dichter maakten we een daguitstap naar kustdorpje Isla Negra, op een kleine twee uur van Valparaíso. Neruda was er een graag geziene inwoner: telkens hij aankwam in het dorp, luidde hij de bel, zodat de buren wisten dat hij en zijn vrouw (twee verschillende vrouwen, de oude snoeper) aangekomen waren. En dat ze konden aanschuiven aan de bar.

Het huis in Isla Negra is, net als dat in Valparaíso, ingericht als ware het een schip. Neruda voelde zich een ‘zeeman op land’. ‘Mijn huis is verankerd aan de kust’, zo schreef hij. Daar bleef het evenwel bij. De roeiboot die hij ooit aanschafte, zou geen golf meer van dichtbij zien. Neruda zat liever aan land in de boot, met een fles en vrienden rond hem. ‘Daar word ik al duizelig genoeg van.’

Niet toevallig plaatste de dichter die boot gewoon in zijn achtertuin. Naast Bacchusfiguur was hij kennelijk ook een notoir hamsteraar, een snuisterende verzamelaar die alles kreeg waar hij zijn zinnen op gezet had. Zo stond zijn living vol cherubijnen en boegbeelden, de (vaak vrouwelijk) figuren die de boeg van een schip versieren. Gigantisch zijn die, en ze zijn zeker met tien.

In de eetplaats stond er trouwens nog een elfde (zie foto hierboven). Neruda plaatste er een ander beeld tegenover, in de hoop dat de twee verliefd zouden worden. Helaas. De vrouw bleek liever naar het prachtige uitzicht op zee te kijken.

In La Sebastiana, dat evenzeer boordevol snuisterijen staat, gaf de dichter bij monde van de audiogids wannabe-verzamelaars nog deze tip mee. Als Neruda echt iets wou, deed hij in de winkel alsof hij moe was. De winkelier zou daardoor sneller de deal willen sluiten.

Eens uitproberen op een van de vele Zuid-Amerikaanse marktjes in de loop van dit jaar.